2067   kielzog (7)

Adam Shatz 'Wash out your ears' in: London Review of Books, Vol. 47 No. 3 · 20 February 2025, online
Over mijn kennismaking met de muziek van Olivier Messiaen heb ik al eens geschreven (#153). Ik luister maar zelden naar zijn muziek, toch beschouw ik mezelf als liefhebber, vooral van zijn orgelwerken. Ik noem hem wel eens de Bach van de twintigste eeuw, zeker wat orgelwerken betreft, maar verder slaat die vergelijking nergens op. Messiaen staat volledig op zichzelf, ging zijn eigen weg, was leraar van een nieuwe generatie componisten en zou hen stimuleren ook hun eigen weg te bewandelen. Messiaen verrijkte de westeuropese muziekgeschiedenis door zijn belangstelling voor niet-westerse culturen en vooral de ritmes uit andere werelddelen. Messiaen dacht in kleuren, zag kleuren bij elk akkoord (iets wat ik niet kan navoelen), transponeerde vogelgezang in zijn muziek en ontwikkelde een geheel eigen persoonlijke muzikale taal, dat hij beschreef in Techniques de mon langage musical en ook in zijn Traité de rythme, de couleur et d'ornithologie. Daarnaast speelde het katholieke geloof een belangrijke rol in zijn werk, maar in tegenstelling tot vele andere componisten uit de twintigste eeuw heeft dat niet tot kitsch geleid, laat staan dat het het waarderen van zijn muziek in de weg staat. Apparition de l'Église éternelle, een vroeg orgelwerk uit 1932, staat in mijn playlist silence, een playlist met muzieken die om één of andere reden een belangrijke rol in mijn luistergeschiedenis gespeeld hebben en soms nog doen. Bijzonder is het verhaal rond het ontstaan van het prachtige werk Quatuor pour la fin du temps: The work that first established Messiaen as a major composer outside the church, and which remains his most widely performed piece, was born of a different catastrophe: the fall of France in 1940. Mobilised as a stretcher-bearer a year earlier, Messiaen was captured by German soldiers in the woods near Nancy, and interned at Stalag VIIIA in Görlitz, Silesia. The conditions – the cold, the meagre rations – were gruelling, but a Catholic member of the Wehrmacht allowed him to keep his scores of Stravinsky, Berg and Ravel, and gave him music manuscript paper to write on. Composed in the prison's latrines and barracks, the Quartet for the End of Time was performed in the camp, by Messiaen (playing the piano) and three other inmates: the cellist Etienne Pasquier, the violinist Jean Le Boulaire and the clarinettist Henri Akoka, a Jew from Algeria. 'Never have I been listened to with such attention and such understanding,' Messiaen recalled.

***

Regan Penaluna 'Masham and me' in: aeon, 3 March 2023, online
Were it not for her friendship with John Locke, the radical feminist gems of philosopher Damaris Masham might be unknown. Op zoek naar een bespreking van het boek How to Think Like a Woman. Four Women Philosophers Who Taught Me How to Love the Life of the Mind van Regan Penaluna, stuitte ik op dit artikel dat smaakt als een voorproefje. I eventually realised my mistake. No person's work exists in a vacuum, and by acknowledging Masham's relationship to Locke – he broke her heart yet encouraged her philosophical work – I gained a deeper appreciation of her oeuvre, as well as her experience of being a woman in philosophy.

***

Annabel Abbs 'How Walking Shaped Simone and Hélène de Beauvoir's Art and Thought' in: Literary Hub, February 19, 2025, online
Simone's hiking was nothing like Nietzsche's "walking" or Thoreau's "sauntering." She marched. Like a machine. Her mind empty of all thought. And without (so she said) generating a single idea. But as I walked her paths, I began to understand that Simone's claim wasn't quite accurate.

22.2.2025

2066   in den beginne was het woord (14)

preventieparadox

Het is een typisch geval van de preventieparadox: een ramp is afgewend, dús het gevaar is overschat.
Floor Rusman 'De laconieke houding is een vergissing' in: NRC, 15 februari 2025, via archive.today

17.2.2025

2065   zonder context (135)

Elk verhaal is in essentie een brief van een schrijver aan een lezer.
Mariëtte Haveman 'Navigatie in een wereld zonder expliciete regels' in: de Nederlandse Boekengids 2024/4, 42

Maar in één ding heeft ze in ieder geval zeker gelijk, dacht ik na het lezen van The Fountainhead: de allerbeste boeken en artikelen bieden geen herkenning maar gooien je wereld overhoop.
Marian Donner Rooksignalen, 132

I reasoned: no forest, no deadfall; no deadfall, no firewood; no firewood, no tea; no tea, no meditation; no meditation, no hermits.
Bill Porter Road to heaven, 6

En soms is stilstaan / een andere vorm van stromen.
Maricela Guerrero 'Hoe in een precieze taal, anemoon?' in: Terras 26, 46

The Hippopotamus is like water: it has no shape of its own but, as it goes along, takes on the shape of whatever contains it.
Alessio De Santis The Hippopotamus Defence, 57

Hoe lukt het die eerste cel om zich in tweehonderd verschillende soorten op te delen, waarbij elke cel zijn eigen functie met een biljoen andere coördineert om een volmaakte baby te vormen die ademt, kirt, aan de moederborst zuigt en huilt wanneer ze honger heeft?
Jeremy Lent Het betekenisweb, 188

Net zoals een bepaalde configuratie van miljarden zenuwcellen in onze hersenen een gedachte kan voortbrengen als een geïntegreerd geheel, heeft het leven geleerd om een enorme verzameling succesvolle gedragingen te integreren tot een compleet organisme.
Jeremy Lent Het betekenisweb, 193

All texts have blank spaces that require the active participation of the reader to fill or leap. Any text can be read as polyphonic.
Joel Westerdale Nietzsche's Aphoristic Challenge, 162

16.2.2025

2064   de eeuwige terugkeer (21)

[ eerdere afleveringen zijn hier te lezen ]

Vanaf 20 oktober 1879 tot ongeveer 10 februari 1880 verbleef Nietzsche in Naumburg bij zijn moeder en zuster. Aangezien Nietzsche geen vaste woon- en verblijfplaats meer had, zou men kunnen zeggen dat Naumburg zijn laatste thuis was.

In deze periode verscheen Der Wanderer und sein Schatten, dat het laatste deel van Menschliches, Allzumenschliches zal blijken te zijn. Pas in 1886 zullen alle delen in één band verschijnen.

In Menschliches zocht Nietzsche zijn eigen stem en nam hij bovenal afstand van Richard Wagner. Het is een keerpunt in zijn oeuvre waarin hij afscheid neemt van zijn leermeesters en een begin maakt met het zoeken naar nieuwe wegen. Ook in zijn denken was hij een thuisloze geworden.

Qua gezondheid maakte Nietzsche in deze periode één van zijn moeilijkste perioden door. Mein Zustand ist so fürchterlich und unheimlich wie nur je. Daß ich die letzten 4 Wochen überlebte, begreife ich nicht, schrijft hij op een briefkaart aan Marie Baumgartner, tegelijkertijd met de herzlichsten Neujahrsgrüße (KSB 5 nr. 916, 472). Soms vraag ik me af bij het lezen van al die ziekelijke ellende hoe hij het volhoudt. Im Ganzen bin ich glücklicher als je in meinem Leben: und doch!, schrijft hij in een brief Doctor Otto Eiser in Frankfurt, ergens begin januari 1880:

Lieber Herr Doctor,

Herzlichen Dank! Gerade dieser Tage dachte ich Ihrer, es verlangte mich mit Ihnen einmal wieder zu reden; es giebt Niemanden vertrauenswürdigeres als Sie. Aber um einen Brief zu wagen muß ich durchschnittlich 4 Wochen warten, bis die erträgliche Stunde kommt — und hintendrein habe ichs noch zu büßen! Deshalb Verzeihung, wenn alles auf meiner Seite beim alten bleibt — — schweigend, aber in Liebe.
Meine Existenz ist eine fürchterliche Last: ich hätte sie längst von mir abgeworfen, wenn ich nicht die lehrreichsten Proben und Experimente auf geistig-sittlichem Gebiete gerade in diesem Zustande des Leidens und der fast absoluten Entsagung machte — diese erkenntnißdurstige Freudigkeit bringt mich auf Höhen, wo ich über alle Marter und alle Hoffnungslosigkeit siege. Im Ganzen bin ich glücklicher als je in meinem Leben: und doch! Beständiger Schmerz, mehrere Stunden des Tages ein der Seekrankheit eng verwandtes Gefühl einer Halb-Lähmung, wo mir das Reden schwer wird, zur Abwechslung wüthende Anfälle (der letzte nöthigte mich 3 Tage und Nächte lang zu erbrechen, ich dürstete nach dem Tode). Nicht lesen können! Sehr selten schreiben! Nicht verkehren mit Menschen! Keine Musik hören können! Allein sein und spazieren gehen, Bergluft, Milch- und Eier-Diät. Alle inneren Mittel zu Milderung haben sich nutzlos erwiesen, ich brauche nichts mehr. Die Kälte ist mir sehr schädlich.
Ich will in den nächsten Wochen südwärts, um die Spaziergehe-Existenz zu beginnen.
Mein Trost sind meine Gedanken und Perspektiven. Ich kritzele auf meinem Wegen hier und da etwas auf ein Blatt, ich schreibe nichts am Schreibtisch, Freunde entziffern meine Kritzeleien. Das letzte, womit meine Freunde fertig geworden sind, folgt nebenbei, nehmen Sie es gütig auf, auch wenn es vielleicht Ihrer eignen Denkungart weniger willkommen ist. (Ich selber suche keinen "Anhänger" — glauben Sie es mir? — ich genieße meine Freiheit und wünsche diese Freude allen zur geistigen Freiheit Berechtigen)
Ihre liebe Frau steht vor mir als eine edle und starke Seele, welche mir wohl will. Ich bin und bleibe Ihr
getreuer F. Nietzsche
Ich habe schon einigemal längere Bewußlosigkeiten gehabt. Im letzten Frühjahr hatte man mich in Basel aufgegeben
Nach der letzten Untersuchung hat die Sehkraft wieder erheblich abgenommen.

KSB 6 nr. 1, 3-4

Deze brief geeft een inkijkje geeft in de persoonlijkheid van Nietzsche. Vele tijdgenoten benadrukten de vriendelijkheid van Nietzsche in contrast met de toon van zijn boeken en deze vriendelijkheid komt ook hier naar voren. Zijn ziekteverschijnselen maken hem soms niet alleen suïcidaal, maar veroorzaken ook een zekere isolatie. Nietzsche had veel vrienden waarmee hij veel correspondeerde, maar tegelijkertijd zocht hij de eenzaamheid waarbij hij maar al te vaak zijn verblijfplaats geheim hield en de correspondenten vroeg om de brieven poste restante te laten bezorgen. Of Nietzsche beschikte over reislust of dat reizen voor hem een noodzaak was, dat weet ik niet, maar dat hij voortdurend op zoek was naar een plek waar hij zich gezond kon voelen, dat is duidelijk. Daarbij was de mogelijkheid om te kunnen wandelen voor hem van belang om bezig te kunnen zijn met zijn enige troost, zijn Gedanken und Perspektiven. Dat hij geen aanhangers zoekt is eveneens een terugkerend thema. Hij zocht vrije geesten, mensen die bereid waren om na te denken over nieuwe waarden, over een nieuwe wereld.

Ich will in den nächsten Wochen südwärts, um die Spaziergehe-Existenz zu beginnen. Het zuiden, het mediterane klimaat, heeft Nietzsche altijd getrokken. Het verlangen naar wolkenloze hemels. Wanneer zijn vriend Paul Rée hem midden januari bezoekt moet hij vertelt hebben over zijn plannen om naar het zuiden te gaan. Ongerust over het welzijn van zijn vriend stuurt Paul Rée geld naar een andere vriend van Nietzsche, Heinrich Köselitz in Venetië.

Heinrich Köseltiz an Cäcilie Gussenbauer, 27. Januar 1880: "Gestern früh kam der Briefträger und brachte mir einem Zettel mit der Anzeige, daß ein Wertbrief mit 250 Franken auf der Post liege. […] Zu Mittag also gehe ich auf die Post und muß dann da lesen, daß mir der Freund Nietzsches […], nämlich Dr. Rée, diese Summe schickt, und zwar mit dem Bemerkungen, Nietzsche wollte jetzt von Naumburg nach dem Süden, wahrscheinlich nach Riva, gehen, aber Nietzsche allein dort zu wissen, sei schrecklich; er erlaubte sich deshalb, mir eine kleine Summe (200 Mark) Zur Reise dorthin zu übersenden usw. […] Ich habe die ganze Sache nur dahin zu verstehen, daß sie nicht auf mich als einzelne Person, sondern auf Nietzsche Bezug hat, daß ich gleichsam als Mittel gebraucht werde, zur Linderung von Nietzsches traurigem Zustand beizutragen; in diesem Sinne habe ich das Geld anzunehmen und mich nur dafür zu bedanken, daß mir durch diese Reise eines der größten Vergnügen gegönnt ist, nämlich mit meinem großen väterlichen Freund einige Zeit lang Gedanken und Empfindungen auszutauschen." [Podach (1932) S.71-72]

Chronik, 466

Op (waarschijnlijk) dinsdag 10 februari 1880 vertrekt Nietzsche naar het zuiden. Köselitz schrijft achteraf aan Gussenbauer dat Nietzsche een treinkaart voor Leipzig naar Venetië had om hem te verrassen. De reis zou echter anders verlopen.

10.2.2025

2063   kielzog (6)

Yurara Sarara Calm gardens in Japan   心が落ち着く日本庭園集, via YouTube
Ook al weet ik wel dat het geïdealiseerd is met die muziek en langzame camerabewegingen, maar ach, wat houd ik toch van die stilte en ogenschijnlijke eenvoud! Ik kan hier eindeloos naar kijken.

***

Adam Kirsch 'A Need for Roots' in: Jewish Review of Books, winter 2025, online
Alhoewel ik heel ambivalent sta tegenover de religiositeit van deze veel te jong gestorven denker, Simone Weil, toch blijft zij op één of andere manier intrigeren. Sympathiek artikel dat tevens een mooie kennismaking is.

***

Lily Meyer 'The Art of Reading Like a Translator' in: The Nation, January 30, 2025, online
In The Philosophy of Translation, Damion Searls investigates the essential differences—and similarities—between the task of the translator and of the writer. Men kan eindeloos gesprekken voeren over de waarde van een vertaling of van vertalen überhaupt, maar soms zullen we het ermee moeten doen, onze kennis van andere talen dan de moedertaal is doorgaans beperkt. In ieder geval bij mij. Eigenlijk lees ik naast het Nederlands alleen Engels en soms Duits (meestal in verband met het werk van Nietzsche). Er ligt daarbij altijd een woordenboek voor het grijpen. Ik lees niet als een vertaler, maar ik ben wel een trage lezer, zoals ik in zovele zaken traag ben. Maar het idee om te lezen alsof je een vertaler bent vind ik een boeiend idee, al zou ik niet weten of ik dat in praktijk zou kunnen toepassen. In The Philosophy of Translation, Searls shows that reading as a translator, or reading like a translator, is a method of reading very, very well. Ongetwijfeld.

10.2.2025

2062   kielzog (5)

Sam Vladimirsky 'Electric Garden' via aeon, 22 January 2025, online
How an artist transformed a dilapidated hunting lodge into a house made of dreams

***

deadly nightshade Why Does Society Reject Genius?, via YouTube
deadly nightshade noemt een aantal mensen uit de geschiedenis die inderdaad deels of helemaal gelijk hebben gekregen, maar dat wil nog niet zeggen dat alle tegendraadse, zelfstandige denkende mensen die tegen de heersende normen en waarden ingaan gelijk hadden en de geschiedenisboeken haalden. En neem nou zo'n dwaallicht als Maarten Luther. Zijn bewonderenswaardige tegendraadsheid leidde mede tot de Reformatie en het ontstaan van protestantse kerken, een beweging waarvan de waarden en normen ons rijp maakten voor een arbeidsethos die de Industriële Revolutie tot een groot succes maakte, een revolutie die mede tot een destructieve klimaatverandering heeft geleid. Dank Maarten Luther (heerlijk om eens kort door de bocht te gaan!). Er zijn toch ook mensen die hun leven conformistisch vormgaven en als vernieuwer de geschiedenis zijn ingegaan. Iemand een genie noemen is wel een aardige manier om je bewondering voor iemand te uiten, maar verder tamelijk flauwekul.

***

Dennis Duncan 'The Grammar of Angels by Edward Wilson-Lee review – spellbound. The short, blazing life of Italian philosopher Pico della Mirandola' in: The Guardian, 23 Jan 2025, online
Wie kent Pico della Mirandola nog? Deze veel te jong gestorven, tegendraadse, hoogbegaafde jongeman die de Katholieke Kerk op de kast wist te krijgen zal het vandaag de dag waarschijnlijk goed doen bij menig geïnteresseerde in esoterie. Vooral zijn Oratio de hominis dignitate wordt nog gelezen. Het doel van het werk was uiteen te zetten hoe mensen door kabbalistiek en magie engelen konden worden en vervolgens opgaan in God, lees ik op Wikipedia. Voorwaar geen kattenpis.

3.2.2025

2061   marginalia (13)

Op een dag zal ik het nog steeds niet begrijpen en werkelijk, daar is volharding voor nodig.

***

We zijn allemaal gelijk, maar we zijn allemaal verschillend in gelijk zijn.

***

Als het waar is dat de tijd steeds sneller gaat naarmate men ouder wordt, dan wil ik een klok die steeds langzamer gaat naarmate ik ouder word.

***

Terugkijkend op de eenentwintigste eeuw worden de jaren twintig het tijdperk van de idioten genoemd.

***

Dat politici zich nog steeds druk maken over onze welvaart, is een luxe dat we ons niet meer kunnen veroorloven.

***

Ik ben geen psycholoog, maar de zevenenveertigste president van de Verenigde Staten 'wij noemen zijn naam niet meer' lijkt te voldoen aan omschrijvingen van een psychopaat.

3.2.2025

2060   kielzog (4)

Buitenhof Over moed en hoop: lessen uit de geschiedenis | Beatrice de Graaf | Buitenhof, via YouTube
Nou ja, wat hij schreef over de oorlogsdreiging in zijn tijd is, dat hij zegt eh, het allerergste is (…), dat de regels die vanaf de middeleeuwen zijn opgebouwd om de beschaving te handhaven — daar schreef hij altijd over: cultuur, beschaving, middeleeuwen — eh, die regels die worden weliswaar altijd met voeten getreden maar de regels zijn er nog. Maar we leven nu in het tijdperk, schrijft hij dan '34 '35, dat de beginselen zelf bij het grofvuil van de geschiedenis zijn gezet. Het is zover gekomen dat het systeem van het volkenrecht niet langer als beschaving wordt erkend en dat we terugzakken tot onder het niveau van archaïsche cultuur en terechtkomen in volstrekte geweldadigheid.

***

Einzelgänger When Life Hurts, Let Go | A Stoic Lesson for Inner Peace, via YouTube
Einzelgänger is liefhebber en wellicht ook kenner van het stoïcisme en al ben ik fan van zijn kanaal op YouTube, zodra het over stoïcisme gaat, krijg ik jeuk bij al die stoïcijnse redelijkheid, deugdelijkheid, blijdschap en innerlijke vrede. Overigens moet ik bij al dat stoïcijnse loslaten van datgene waar we geen controle of invloed op hebben altijd denken aan die scène met John Malkovich en Michelle Pfeiffer uit de film Dangerous Liaisons (Stephen Frears, 1988). Lange leve de vrije associatie!

***

Ed Simon '"Anarchism Means That You Should Be Free." On the Literature of Liberation' in: Literary Hub, January 27, 2025, online
Ed Simon Considers the Life Alexander Berkman, Anarchist, Would-Be Assassin, and 19th-Century Luigi Mangione (…) Butler, who didn’t describe herself as an anarchist, nonetheless explores similar themes in the Parable of the Sower. Written in 1993, Parable of the Sower and its sequel envisions a distant, dystopian 2024. Teenager Lauren Oya Olamina lives in a California ravaged by crime and wild-fires; the United States is on the verge of electing a fascist whose motto is "Make America Great Again."

Ik heb altijd een vage belangstelling gehad voor het anarchisme. In mijn vormende jaren heb ik er vaak mee gekoketteerd, zoals ik ook vaak koketteerde met astrologie en andere ideeën. Sinds ik mijn geloof in een god heb opgegeven heb ik nooit meer een vastomlijnde visie op het leven gehad. Mijn belangstelling voor het anarchisme en anarchisten raakte vermoedelijk ook op de achtergrond door mijn belangstelling voor het taoïsme, een religie die anarchistische kantjes heeft. Maar ik ben geen taoïst, anarchist or whatever, maar gewoon jwl die er graag over leest, waarbij ongetwijfeld in de stofwisseling in mijn hersenen elementen van het gelezene opgenomen worden die voor mij vruchtbaar zijn, de rest verlaat het geheugen. Zo kan ik bijvoorbeeld sympathie hebben voor sommige acties van een anarchistische beweging als Extinction Rebellion zonder de behoefte en de moed te hebben om met hen mee te doen. Uiteindelijk ben ik veel te laf voor de activistische kant van het anarchisme, zelfs voor de pacifistische variant ervan.

28.1.2025

2059   honderd woorden (43)

Is de maatschappelijke boodschap niet voortdurend dat we actief moeten zijn, ondernemend, dat we lachend door het leven moeten gaan, positief moeten zijn, hard werken en vooral energiek consumeren en dat alles bij voorkeur gezamenlijk? Alles voor de economie, nietwaar? De wereld gaat niet alleen aan vlijt, maar ook aan interactief positivisme ten onder. Mensen die zich thuis voelen in dat aanstellerige positivisme, moeten dat vooral doen, ik heb daar geen bijzonder oordeel over, behalve dan dat ik die mensen vaak uitermate vermoeiend vind. Tegelijkertijd probeer ik alle facetten van het leven te omarmen, zoals het zich aan mij aandient.

27.1.2025

2058   kielzog (3)

Morten Høi Jensen "Operation Nietzsche. 'How Nietzsche Came in From the Cold'" in: Commonweal, December 24, 2024, online
As Colli later put it: "In truth, Nietzsche must not be interpreted in any way. We must simply lend him our ears." (…) Montinari, whose East German connections proved useful, spent the next several years deciphering and decoding Nietzsche's manuscripts in Weimar, where he "exchanged the large bills of ideological convictions for the small change of textual criticism," as Felsch puts it. According to the unofficial Stasi informant in charge of surveilling him, he went about his work with a pietistic devotion, blind to all other concerns. "My life takes place here amid great quiet and absent outside events," he wrote one week after the Berlin Wall had gone up.

***

Einzelgänger When You Seek It, You Lose It | The Zen Secret to Letting Go, via YouTube
Einzelgänger wijst als zovelen voor hem naar de maan in de wetenschap dat de vinger de maan niet is. Helaas heeft het westerse zenboeddhisme doorgaans maar weinig te maken met het Japanse zenboeddhisme en is het een leuke hobby geworden voor hoogopgeleiden die hun protestantse geloof achter zich gelaten hebben. Maar veel kwaad kan het ook niet en er wordt hier en daar ook al een aardig centje mee verdient aan mensen die graag tonen hoe zen ze wel niet zijn.

***

Inanna Hamati-Ataya 'There are no pure cultures' in: aeon, 10 January 2025, online
All of our religions, stories, languages and norms were muddled and mixed through mobility and exchange throughout history.

Globalisation theorists following the sociologist Roland Robertson use the term 'glocalisation' to describe how local cultures digest the products of the global market and turn them into something seemingly new. Through this process, incoming goods — technologies, ideas, symbols, artistic styles, social practices or institutions — are assimilated, becoming hybrid recreations that take on new meanings. These recreations are then redeployed as new markers of cultural or class distinction, sedimenting borrowed cultural products in the collective consciousness to the point of misrecognition. And so the global becomes local, the foreign becomes familiar, and the other becomes us. Glocalisation is how and why we collectively forget. Such is the silent trick of every single globalisation in our history: our forgetfulness of it is the method and mark of its success.

Every generation appropriates the inheritances of global exchanges and refashions them as its own. Excavating the sediments our predecessors left in our collective consciousness is not a task that we are naturally disposed to perform. It is an act of remembrance and self-understanding that can destabilise our identities because it counters the processes that endow them with authenticity.

12.1.2025

2057   brieven aan M. (1)

Beste M.,

The leaves in the stream move without a plan
the clouds in the valley drift without design
I closed my eyes and everything was fine
I opened them again because I love mountains
— Stonehouse

Deze vertaling van een Chinees gedicht toegeschreven aan een heremiet die in het Chinees schijnbaar Stonehouse werd genoemd, kwam voorbij in de documentaire over Red Pine. Voor mij zit hier alles in, dit is taoïsme, dit verwijst naar tao. Wanneer iemand mij vraagt wat ik daarmee bedoel, kan ik bijna alleen maar in paradoxen spreken. Tao draagt zonder te dragen, tao geeft vorm zonder vorm te geven. Maar het mooiste vind ik die laatste zin, daar werd ik blij van, brengt alles terug tot het menselijke. Wie er oog voor heeft ziet de schoonheid van het stromende water met dat blaadje, de wolken die langs en over de bergen drijven.

Je weet, ik zeg vaak dat onze wereld wel wat meer taoïsme kan gebruiken, omdat de wereld van het taoïsme zo contrasteert met de onze. Tegelijkertijd besef ik, dat als er iets als tao zou bestaan, dan moet het ook in onze wereld werkzaam zijn. In het taoïsme wordt vaak gesproken over 'natuurlijke gang gaan' en dat de ellende in de wereld komt als men gaat forceren, tegen de natuurlijke loop der dingen ingaat. Als de wereld tot de huidige stand van zaken is gekomen door mensen die te veel geforceerd hebben hoe kun je dan de weg terugvinden? Je kunt het taoïsme immers niet forceren.

Door het te tonen. En het toont zich overal voor wie er oog voor heeft, zoals Stonehouse er oog voor heeft. Het kan een vogel zijn die fluit, een leeuw die brult of eenvoudigweg dat plantje in mijn huiskamer dat elke dag als het donkerder wordt zijn blaadjes sluit en weer opent als het weer lichter wordt, ik vind het elke dag weer wonderbaarlijk hoe zo'n fragiel plantje dat doet elke dag. Of dat tonen naar het mystieke wijst, zoals Wittgenstein beweerde, dat weet ik niet, dan zijn we het weer aan het moeilijk maken wat eenvoudig kan zijn, dan zijn we weer een wereld achter de wereld aan het creëren. Kijk, luister, voel, proef en glimlach, dat is toch genoeg? En leef. We hebben al die andere werelden niet nodig, één is genoeg. Uiteindelijk zouden we ook het taoïsme niet nodig hoeven te hebben.

Bill Porter toont ons de Chinese heremieten, hij wil laten zien dat ze nog bestaan, hoe ze leven en of ze eventueel iets willen vertellen over hun ervaringen. Misschien kunnen we er iets als wijsheid in vinden, al weet ik niet zo heel goed wat wijsheid is. Ik heb alleen hoofdstuk één van het boek Road to Heaven nog maar gelezen, dus wat er komt is nog een verrassing, je weet, ik ben een langzame lezer en schrijver. Maar Bill Porter is een aangename en goede verteller en ik denk ook een vriendelijke man. Wist je dat hij ondertussen al eenentachtig is?

Wat ik in documentaires al gezien heb over hem en zijn bezoeken aan Chinese heremieten, daaruit kan ik concluderen dat het contrast met onze wereld niet groter kan zijn en het wordt dan eens te meer duidelijk hoe ongelofelijk kunstmatig onze wereld is geworden. Dat leidt er dan onder andere naar toe dat we te veel koeien hebben die te veel poep produceren en dat is dan weer een probleem vanwege stikstof. Je kent het probleem en het zou verschrikkelijk lachwekkend zijn als het tevens niet ook dieptriest is. En het wordt nog triester als je bedenkt dat de door ons gekozen volksvertegenwoordiging met haar regering het probleem eenvoudigweg niet weet op te lossen. Een voorbeeld van hoe onontwarbaar ingewikkeld onze wereld is geworden. Goed, ik idealiseer het leven van een Chinese heremiet niet, die heeft ongetwijfeld zijn eigen problemen, zijn dagelijkse besognes met elementaire levensbehoeften, net als ik natuurlijk. Ik kan ook niet meer echt weg uit deze kunstmatige wereld, ik ben ermee verbonden, ik kan er relatief goed in overleven, dat zou me in de bergen van Zhongnan niet lukken.

Ik herinner me ineens een aardrijkskundeboekje van de middelbare school. Daar stond een tekening in van een man in lompen, mediterend tegen een muurtje, misschien was hij ook aan het bedelen en die man werd met grote passen gepasseerd door een gemaatpakte werknemer, aktentas in de hand, die vooral haast moest uitstralen. Het ging waarschijnlijk over cultuurverschillen en ik herinner me dat mijn sympathie ogenblikkelijk uitging naar die mediterende man terwijl ik nog geen idee had van de wereld die daarachter school. Natuurlijk, het is zwartwit, er zit van alles tussen, maar ik heb nooit de wens gehad om een gemaatpakte en gestropdaste werknemer te worden, laat staan dat ik daar enig talent voor zou hebben. Wat niet wegneemt dat ik daarmee niet automatisch alle mensen die dat wel doen zou willen veroordelen. Iemand zei onlangs tegen mij: ik begrijp mensen niet, daarom heb ik maar geen oordeel over ze. Ik herkauw deze uitspraak nog bijna dagelijks.

Ik merk dat ik weer eens ouderwets aan het brieven schrijven ben, ik zou zo nog heel lang door kunnen gaan, maar ik moet niet in deze eerste brief al mijn kruit verschieten en wat bewaren voor een eventueel volgende brief, want dat is de bedoeling, dat er meer brieven volgen. Maar ik moet je vragen om je geduld, ik heb een ander tempo en zal zo nu en dan ook aandacht willen geven aan andere onderwerpen en boeken.

Laat ik dan sluiten met een vraag aan jou: hoe ben jij met het taoïsme in aanraking gekomen en hoe heeft dat jou beïnvloed?

met vriendelijke groeten,
Jan-Willem

5.1.2025

2056   kielzog (2)

deadly nightshade Stop Living for Others: Nietzsche and the Power of Authenticity via YouTube
Ik ben maar een liefhebber van het werk en leven van Friedrich Nietzsche, geen kenner, maar soms voel ik aan dat Nietzsche voor een karretje gespannen wordt en ik denk dat dat ook zo is in deze bijdrage van nightshade. Soms omschrijf ik het werk van Nietzsche als een doos met puzzelstukjes zonder een voorbeeld hoe het moet worden. Algauw ontdek je dat er geen randen en hoeken zijn en dat er weliswaar hier en daar stukjes aan elkaar passen en een beeld vormen, maar heel veel stukjes passen nergens, lijken nergens bij te horen. Ergo, soms lijken de stukjes afbeeldingen aan beide zijden te hebben. Wat past blijven eilandjes en je hebt geen idee waar het naartoe gaat, laat staan of er wel een eindresultaat mogelijk is. Daarom zeg ik soms voorzichtig dat er geen filosofie van Nietzsche is, alleen maar een filosoferen van Nietzsche. Iedereen kan er puzzelstukjes uithalen om in zijn verhaal te passen, ergo, je kan je eigen verhaal soms (deels) presenteren als het verhaal van Nietzsche en ik vermoed dat dat hier ook gebeurd. Alleen al die zogenaamde zoektocht naar je ware zelf, ik denk dat Nietzsche daar hoofdschuddend vriendelijk om zou glimlachen achter zijn snor. (30.12.2024)

***

Ward Serrill Red Pine Film via vimeo
met heel veel dank aan ikmasker voor het zenden van de link
The leaves in the stream move without a plan / the clouds in the valley drift without design / I closed my eyes and everything was fine / I opened them again because I love mountains / Stonehouse (32:44-33:00) Hink-stap-springend door het leven van Bill Porter aka Red Pine, die uiteindelijk bekendheid kreeg als vertaler van Chinese poëzie, boeddhistische en taoïstisiche teksten, in China zelf een gevierd man werd door de vertaling naar het Chinees van zijn boek Road to Heaven, een verslag van zijn zoektocht naar Chinese heremieten in het Zhongnan gebergte. Mooie documentaire van een mooie man die ook nog bijna terloops verteld over zijn visie op vertalen. Zie ook: aizhetian Chinese Hermits with Red Pine ~ Rare Documentary via YouTube. (1.1.2025)

5.1.2025