Jan-Willem Lubbers

1

deadly nightshade Save the Spark: How Bukowski Teaches Us to Fight When All Seems Lost via YouTube
Bijna alles is fout aan het YouTube-kanaal deadly nightshade. De lelijke achtergronden, de tekst in hoofdletters zonder interpunctie, de perfecte jonge vrouwenstem die helaas net te snel voorleest. Alles lijkt gemaakt door artificiële intelligentie, alleen bij de tekst vraag ik me dat nog af en het zijn de teksten die me boeien; al krijg ik na een aantal afleveringen het gevoel dat het voortdurend om dezelfde boodschap draait, een boodschap die ik sympathiek vind. Het toeval wil dat ik onlangs het boek De zondvloed van Jeroen Brouwers opensloeg en daar de naam Nachtschade tegenkwam.

I knew that I was dying.
Something in me said,
Go ahead, die, sleep, become as them, accept.
Then something else in me said, no,
save the tiniest bit.
It needn’t be much, just a spark.

A spark can set a whole forest on fire.
Just a spark.
Save it.
Charles Bukowski The Last Night of the Earth Poems

* * *

Petr Lom I Am the River, the River Is Me (2024) via CineMember
Eenvoudigweg een prachtige documentaire! Aanbevolen!
Zie ook: iamtheriver.org.

* * *

Giovanni Troilo Frida, Viva la Vida (2019) via CineMember
Er was een tijd dat ik niets moest hebben van het bewieroken van Frida Kahlo, maar sinds ik de serie over haar van Jeroen Krabbé gezien heb, denk ik genuanceerder over haar en haar kunst. Deze documentaire bevat mooie beelden, maar is ook teleurstellend. Hadden ze het gelaten bij de toelichtingen van de achternicht Cristina Kahlo dan was het vast een goede documentaire geworden, maar helaas, een meisje in het wit gekleed wordt voortdurend opgevoerd in beeldende intermezzo's zonder dat het mij duidelijk wordt waarom. De verbale intermezzo's van Asia Argento zijn eveneens storend en overbodig. Misschien wilde de regisseur het te mooi doen, hij had de tijd en ruimte beter kunnen gebruiken. Maar ach, wat is die taal toch mooi!

* * *

Agnes Callard 'The torture of an unphilosophical life' in: UnHerd, December 26, 2024, online
The difference between a philosophical life and an essayistic one is that the former aims at knowledge, while the latter aims at novelty. (…) Why, given that I had been devouring philosophical texts since high school, didn’t I major in it in college, or pursue it after college? I don’t think I could have put it this way at the time, but: I was afraid. The fear was partly an insecurity about myself – that I wouldn’t measure up, that I had nothing to contribute, that I was not worthy to walk the esteemed corridors of philosophy – but the other part, the deeper part, was a fear about philosophy. I was afraid that if I looked carefully, I would discover that there really were no answers out there.

2055 | 30.12.2024

2

deadly nightshade Stop Living for Others: Nietzsche and the Power of Authenticity via YouTube
Ik ben maar een liefhebber van het werk en leven van Friedrich Nietzsche, geen kenner, maar soms voel ik aan dat Nietzsche voor een karretje gespannen wordt en ik denk dat dat ook zo is in deze bijdrage van nightshade. Soms omschrijf ik het werk van Nietzsche als een doos met puzzelstukjes zonder een voorbeeld hoe het moet worden. Algauw ontdek je dat er geen randen en hoeken zijn en dat er weliswaar hier en daar stukjes aan elkaar passen en een beeld vormen, maar heel veel stukjes passen nergens, lijken nergens bij te horen. Ergo, soms lijken de stukjes afbeeldingen aan beide zijden te hebben. Wat past blijven eilandjes en je hebt geen idee waar het naartoe gaat, laat staan of er wel een eindresultaat mogelijk is. Daarom zeg ik soms voorzichtig dat er geen filosofie van Nietzsche is, alleen maar een filosoferen van Nietzsche. Iedereen kan er puzzelstukjes uithalen om in zijn verhaal te passen, ergo, je kan je eigen verhaal soms (deels) presenteren als het verhaal van Nietzsche en ik vermoed dat dat hier ook gebeurd. Alleen al die zogenaamde zoektocht naar je ware zelf, ik denk dat Nietzsche daar hoofdschuddend vriendelijk om zou glimlachen achter zijn snor. (30.12.2024)

* * *

Ward Serrill Red Pine Film via vimeo
met heel veel dank aan ikmasker voor het zenden van de link
The leaves in the stream move without a plan / the clouds in the valley drift without design / I closed my eyes and everything was fine / I opened them again because I love mountains / Stonehouse (32:44-33:00) Hink-stap-springend door het leven van Bill Porter aka Red Pine, die uiteindelijk bekendheid kreeg als vertaler van Chinese poëzie, boeddhistische en taoïstisiche teksten, in China zelf een gevierd man werd door de vertaling naar het Chinees van zijn boek Road to Heaven, een verslag van zijn zoektocht naar Chinese heremieten in het Zhongnan gebergte. Mooie documentaire van een mooie man die ook nog bijna terloops verteld over zijn visie op vertalen. Zie ook: aizhetian Chinese Hermits with Red Pine ~ Rare Documentary via YouTube. (1.1.2025)

2056 | 5.1.2025

3

Morten Høi Jensen "Operation Nietzsche. 'How Nietzsche Came in From the Cold'" in: Commonweal, December 24, 2024, online
As Colli later put it: "In truth, Nietzsche must not be interpreted in any way. We must simply lend him our ears." (…) Montinari, whose East German connections proved useful, spent the next several years deciphering and decoding Nietzsche's manuscripts in Weimar, where he "exchanged the large bills of ideological convictions for the small change of textual criticism," as Felsch puts it. According to the unofficial Stasi informant in charge of surveilling him, he went about his work with a pietistic devotion, blind to all other concerns. "My life takes place here amid great quiet and absent outside events," he wrote one week after the Berlin Wall had gone up.

* * *

Einzelgänger When You Seek It, You Lose It | The Zen Secret to Letting Go, via YouTube
Einzelgänger wijst als zovelen voor hem naar de maan in de wetenschap dat de vinger de maan niet is. Helaas heeft het westerse zenboeddhisme doorgaans maar weinig te maken met het Japanse zenboeddhisme en is het een leuke hobby geworden voor hoogopgeleiden die hun protestantse geloof achter zich gelaten hebben. Maar veel kwaad kan het ook niet en er wordt hier en daar ook al een aardig centje mee verdient aan mensen die graag tonen hoe zen ze wel niet zijn.

* * *

Inanna Hamati-Ataya 'There are no pure cultures' in: aeon, 10 January 2025, online
All of our religions, stories, languages and norms were muddled and mixed through mobility and exchange throughout history.

Globalisation theorists following the sociologist Roland Robertson use the term 'glocalisation' to describe how local cultures digest the products of the global market and turn them into something seemingly new. Through this process, incoming goods — technologies, ideas, symbols, artistic styles, social practices or institutions — are assimilated, becoming hybrid recreations that take on new meanings. These recreations are then redeployed as new markers of cultural or class distinction, sedimenting borrowed cultural products in the collective consciousness to the point of misrecognition. And so the global becomes local, the foreign becomes familiar, and the other becomes us. Glocalisation is how and why we collectively forget. Such is the silent trick of every single globalisation in our history: our forgetfulness of it is the method and mark of its success.

Every generation appropriates the inheritances of global exchanges and refashions them as its own. Excavating the sediments our predecessors left in our collective consciousness is not a task that we are naturally disposed to perform. It is an act of remembrance and self-understanding that can destabilise our identities because it counters the processes that endow them with authenticity.

2058 | 12.1.2025

4

Buitenhof Over moed en hoop: lessen uit de geschiedenis | Beatrice de Graaf | Buitenhof, via YouTube
Nou ja, wat hij schreef over de oorlogsdreiging in zijn tijd is, dat hij zegt eh, het allerergste is (…), dat de regels die vanaf de middeleeuwen zijn opgebouwd om de beschaving te handhaven — daar schreef hij altijd over: cultuur, beschaving, middeleeuwen — eh, die regels die worden weliswaar altijd met voeten getreden maar de regels zijn er nog. Maar we leven nu in het tijdperk, schrijft hij dan '34 '35, dat de beginselen zelf bij het grofvuil van de geschiedenis zijn gezet. Het is zover gekomen dat het systeem van het volkenrecht niet langer als beschaving wordt erkend en dat we terugzakken tot onder het niveau van archaïsche cultuur en terechtkomen in volstrekte geweldadigheid.

* * *

Einzelgänger When Life Hurts, Let Go | A Stoic Lesson for Inner Peace, via YouTube
Einzelgänger is liefhebber en wellicht ook kenner van het stoïcisme en al ben ik fan van zijn kanaal op YouTube, zodra het over stoïcisme gaat, krijg ik jeuk bij al die stoïcijnse redelijkheid, deugdelijkheid, blijdschap en innerlijke vrede. Overigens moet ik bij al dat stoïcijnse loslaten van datgene waar we geen controle of invloed op hebben altijd denken aan die scène met John Malkovich en Michelle Pfeiffer uit de film Dangerous Liaisons (Stephen Frears, 1988). Lange leve de vrije associatie!

* * *

Ed Simon '"Anarchism Means That You Should Be Free." On the Literature of Liberation' in: Literary Hub, January 27, 2025, online
Ed Simon Considers the Life Alexander Berkman, Anarchist, Would-Be Assassin, and 19th-Century Luigi Mangione (…) Butler, who didn’t describe herself as an anarchist, nonetheless explores similar themes in the Parable of the Sower. Written in 1993, Parable of the Sower and its sequel envisions a distant, dystopian 2024. Teenager Lauren Oya Olamina lives in a California ravaged by crime and wild-fires; the United States is on the verge of electing a fascist whose motto is "Make America Great Again."

Ik heb altijd een vage belangstelling gehad voor het anarchisme. In mijn vormende jaren heb ik er vaak mee gekoketteerd, zoals ik ook vaak koketteerde met astrologie en andere ideeën. Sinds ik mijn geloof in een god heb opgegeven heb ik nooit meer een vastomlijnde visie op het leven gehad. Mijn belangstelling voor het anarchisme en anarchisten raakte vermoedelijk ook op de achtergrond door mijn belangstelling voor het taoïsme, een religie die anarchistische kantjes heeft. Maar ik ben geen taoïst, anarchist or whatever, maar gewoon jwl die er graag over leest, waarbij ongetwijfeld in de stofwisseling in mijn hersenen elementen van het gelezene opgenomen worden die voor mij vruchtbaar zijn, de rest verlaat het geheugen. Zo kan ik bijvoorbeeld sympathie hebben voor sommige acties van een anarchistische beweging als Extinction Rebellion zonder de behoefte en de moed te hebben om met hen mee te doen. Uiteindelijk ben ik veel te laf voor de activistische kant van het anarchisme, zelfs voor de pacifistische variant ervan.

2060 | 28.1.2025

5

Sam Vladimirsky 'Electric Garden' via aeon, 22 January 2025, online
How an artist transformed a dilapidated hunting lodge into a house made of dreams

* * *

deadly nightshade Why Does Society Reject Genius?, via YouTube
deadly nightshade noemt een aantal mensen uit de geschiedenis die inderdaad deels of helemaal gelijk hebben gekregen, maar dat wil nog niet zeggen dat alle tegendraadse, zelfstandige denkende mensen die tegen de heersende normen en waarden ingaan gelijk hadden en de geschiedenisboeken haalden. En neem nou zo'n dwaallicht als Maarten Luther. Zijn bewonderenswaardige tegendraadsheid leidde mede tot de Reformatie en het ontstaan van protestantse kerken, een beweging waarvan de waarden en normen ons rijp maakten voor een arbeidsethos die de Industriële Revolutie tot een groot succes maakte, een revolutie die mede tot een destructieve klimaatverandering heeft geleid. Dank Maarten Luther (heerlijk om eens kort door de bocht te gaan!). Er zijn toch ook mensen die hun leven conformistisch vormgaven en als vernieuwer de geschiedenis zijn ingegaan. Iemand een genie noemen is wel een aardige manier om je bewondering voor iemand te uiten, maar verder tamelijk flauwekul.

* * *

Dennis Duncan 'The Grammar of Angels by Edward Wilson-Lee review – spellbound. The short, blazing life of Italian philosopher Pico della Mirandola' in: The Guardian, 23 Jan 2025, online
Wie kent Pico della Mirandola nog? Deze veel te jong gestorven, tegendraadse, hoogbegaafde jongeman die de Katholieke Kerk op de kast wist te krijgen zal het vandaag de dag waarschijnlijk goed doen bij menig geïnteresseerde in esoterie. Vooral zijn Oratio de hominis dignitate wordt nog gelezen. Het doel van het werk was uiteen te zetten hoe mensen door kabbalistiek en magie engelen konden worden en vervolgens opgaan in God, lees ik op Wikipedia. Voorwaar geen kattenpis.

2062 | 3.2.2025

6

Yurara Sarara Calm gardens in Japan   心が落ち着く日本庭園集, via YouTube
Ook al weet ik wel dat het geïdealiseerd is met die muziek en langzame camerabewegingen, maar ach, wat houd ik toch van die stilte en ogenschijnlijke eenvoud! Ik kan hier eindeloos naar kijken.

* * *

Adam Kirsch 'A Need for Roots' in: Jewish Review of Books, winter 2025, online
Alhoewel ik heel ambivalent sta tegenover de religiositeit van deze veel te jong gestorven denker, Simone Weil, toch blijft zij op één of andere manier intrigeren. Sympathiek artikel dat tevens een mooie kennismaking is.

* * *

Lily Meyer 'The Art of Reading Like a Translator' in: The Nation, January 30, 2025, online
In The Philosophy of Translation, Damion Searls investigates the essential differences—and similarities—between the task of the translator and of the writer. Men kan eindeloos gesprekken voeren over de waarde van een vertaling of van vertalen überhaupt, maar soms zullen we het ermee moeten doen, onze kennis van andere talen dan de moedertaal is doorgaans beperkt. In ieder geval bij mij. Eigenlijk lees ik naast het Nederlands alleen Engels en soms Duits (meestal in verband met het werk van Nietzsche). Er ligt daarbij altijd een woordenboek voor het grijpen. Ik lees niet als een vertaler, maar ik ben wel een trage lezer, zoals ik in zovele zaken traag ben. Maar het idee om te lezen alsof je een vertaler bent vind ik een boeiend idee, al zou ik niet weten of ik dat in praktijk zou kunnen toepassen. In The Philosophy of Translation, Searls shows that reading as a translator, or reading like a translator, is a method of reading very, very well. Ongetwijfeld.

2063 | 10.2.2025

7

Adam Shatz 'Wash out your ears' in: London Review of Books, Vol. 47 No. 3 · 20 February 2025, online
Over mijn kennismaking met de muziek van Olivier Messiaen heb ik al eens geschreven (#153). Ik luister maar zelden naar zijn muziek, toch beschouw ik mezelf als liefhebber, vooral van zijn orgelwerken. Ik noem hem wel eens de Bach van de twintigste eeuw, zeker wat orgelwerken betreft, maar verder slaat die vergelijking nergens op. Messiaen staat volledig op zichzelf, ging zijn eigen weg, was leraar van een nieuwe generatie componisten en zou hen stimuleren ook hun eigen weg te bewandelen. Messiaen verrijkte de westeuropese muziekgeschiedenis door zijn belangstelling voor niet-westerse culturen en vooral de ritmes uit andere werelddelen. Messiaen dacht in kleuren, zag kleuren bij elk akkoord (iets wat ik niet kan navoelen), transponeerde vogelgezang in zijn muziek en ontwikkelde een geheel eigen persoonlijke muzikale taal, dat hij beschreef in Techniques de mon langage musical en ook in zijn Traité de rythme, de couleur et d'ornithologie. Daarnaast speelde het katholieke geloof een belangrijke rol in zijn werk, maar in tegenstelling tot vele andere componisten uit de twintigste eeuw heeft dat niet tot kitsch geleid, laat staan dat het het waarderen van zijn muziek in de weg staat. Apparition de l'Église éternelle, een vroeg orgelwerk uit 1932, staat in mijn playlist silence, een playlist met muzieken die om één of andere reden een belangrijke rol in mijn luistergeschiedenis gespeeld hebben en soms nog doen. Bijzonder is het verhaal rond het ontstaan van het prachtige werk Quatuor pour la fin du temps: The work that first established Messiaen as a major composer outside the church, and which remains his most widely performed piece, was born of a different catastrophe: the fall of France in 1940. Mobilised as a stretcher-bearer a year earlier, Messiaen was captured by German soldiers in the woods near Nancy, and interned at Stalag VIIIA in Görlitz, Silesia. The conditions – the cold, the meagre rations – were gruelling, but a Catholic member of the Wehrmacht allowed him to keep his scores of Stravinsky, Berg and Ravel, and gave him music manuscript paper to write on. Composed in the prison's latrines and barracks, the Quartet for the End of Time was performed in the camp, by Messiaen (playing the piano) and three other inmates: the cellist Etienne Pasquier, the violinist Jean Le Boulaire and the clarinettist Henri Akoka, a Jew from Algeria. 'Never have I been listened to with such attention and such understanding,' Messiaen recalled.

* * *

Regan Penaluna 'Masham and me' in: aeon, 3 March 2023, online
Were it not for her friendship with John Locke, the radical feminist gems of philosopher Damaris Masham might be unknown. Op zoek naar een bespreking van het boek How to Think Like a Woman. Four Women Philosophers Who Taught Me How to Love the Life of the Mind van Regan Penaluna, stuitte ik op dit artikel dat smaakt als een voorproefje. I eventually realised my mistake. No person's work exists in a vacuum, and by acknowledging Masham's relationship to Locke – he broke her heart yet encouraged her philosophical work – I gained a deeper appreciation of her oeuvre, as well as her experience of being a woman in philosophy.

* * *

Annabel Abbs 'How Walking Shaped Simone and Hélène de Beauvoir's Art and Thought' in: Literary Hub, February 19, 2025, online
Simone's hiking was nothing like Nietzsche's "walking" or Thoreau's "sauntering." She marched. Like a machine. Her mind empty of all thought. And without (so she said) generating a single idea. But as I walked her paths, I began to understand that Simone's claim wasn't quite accurate.

2067 | 22.2.2025

8

Einzelgänger When Walking Away Is the ONLY Answer (A Hermit’s Philosophy) via YouTube
In mijn kindertijd wilde ik niet met andere kinderen spelen. Op de middelbare school zonderde ik me vaak af en als dat niet lukte in de kantine, dan ging ik bij gelegenheid naar de centrale openbare bibliotheek dat op loopafstand was, daar kon ik anoniem zijn. In mijn studietijd was ik eveneens graag alleen. Toch heb ik ook graag mensen om mijn heen, maar misschien niet zo vaak als anderen. Waar ik merk dat anderen opbloeien in gezelschap, kost het mij energie. In moeilijke tijden werd mijn verlangen naar alleenzaamheid alleen maar groter en alhoewel die tijd voorbij is, het verlangen is er nog steeds. Om te lezen, te schrijven, naar muziek te luisteren of eenvoudigweg dagdromend naar buiten te kijken. Het is niet dat ik de wereld wil ontvluchten, maar wel dat ik het contact met de wereld wil doseren. Zeker in tijden wanneer de wereld zich niet van zijn mooiste kant laat zien. Ja, ik verkies gezelschap van boeken soms boven die van mensen en ik geef de voorkeur aan één op één gesprekken boven het vertoeven in een groep, want als ik ergens een intense hekel aan heb, dan is het wel groepsgedrag. Groepsgedrag dat maar al te vaak gepaard gaat met pretentie, zelfgenoegzaamheid en de idiote eredienst van de alcohol. Niets erger dan iemand die onder invloed van alcohol zijn zelfbeheersing verliest en oeverloos begint te ouwehoeren en overdreven gedrag begint te vertonen. 'Je was in een vorig leven vast een kluizenaar', is me wel eens gezegd vanuit het misverstand dat mijn verlangen alleen te zijn een vorm van misantropie zou zijn. Maar ik heb geen hekel aan mensen, integendeel. Ik heb momenteel een baan waar zeer veel mensen voorbij komen en al zijn de meeste interacties maar kort, soms ontspint er zich een gesprekje. Ik ga nog steeds met een glimlach naar mijn werk, maar ik ga ook met een glimlach weer naar huis en ik kan de klok erop gelijk zetten, twee uur later vallen mijn ogen dicht en val ik in slaap. Al vind ik menselijk contact zeer vermoeiend, ik ontloop het niet. Voor mij is weglopen niet het antwoord, maar soms wel een noodzakelijk antwoord. Ik kan begrip hebben voor mensen die zich onttrekken aan de wereld. Einzelgänger laat zien, dat er een alternatief is, het zoeken naar anonimiteit en ik kan niet ontkennen dat dat me aanspreekt.

* * *

Michael O'Donnell ''The Study' Review: A Book-Lined Retreat' in: The Wall Street Journal, Feb. 20, 2025, via archive.today
Renaissance writers and thinkers modified the idea of the monk's cell to create refuges in which books were the only company.
Ze zijn er altijd geweest in mijn leven. Vanaf mijn kleutertijd – ik herinner me nog het boekenplankje boven mijn bed waar vanaf mijn moeder 's avonds het boek pakte om me voor te lezen –, de lagere en middelbare schooltijd, mijn studietijd … altijd. Mijn ouders waren geen grote lezers al lazen ze wel. Mijn vader las altijd streekromannetjes, mijn moeder vanalles doorelkaar, waaronder literatuur, maar afgezien van een eenzame boekenkast met wat boeken en prullaria was er in mijn ouderlijk huis geen boekenverzameling om de eenvoudige reden dat er geen boeken verzamelt werden. Wanneer ik van mijn zakcentjes boeken begon te kopen, dat weet ik niet meer zeker, waarschijnlijk aan het einde van de lagere school en het begin van de middelbare school. Er was echter een andere hobby die mijn liefde voor lezen en boeken overvleugelde: muziek. Naast mijn schuchtere verzameling boeken ontstond een verzameling lp's en cassettebandjes (en later cd's). Wanneer de ommezwaai plaatsvond van muziek naar boeken kan ik niet precies zeggen, maar waarschijnlijk in de tijd dat ik in Amsterdam ging werken op loopafstand van een paar mooie boekwinkels en de boekenmarkt op vrijdag aan het Spui. Wat nu de oorzaak is geweest voor mijn liefde voor boeken en de behoefte om mij te omringen met boeken, dat weet ik evenmin zeker. Wellicht dat ik de intimiteit van het voorlezen van mijn moeder – de enige intimiteit van mijn ouders die ik me herinner – associeer met de aanwezigheid van boeken. Ook herinner ik me de opwinding en de magie van het leren lezen. Of had ik als kind een fantasierijke wereld die door middel van verhalen werd gevoed. Het kan natuurlijk ook iets basaals zijn als de werking van dopamine, oxytocine, endorfine of serotonine (doorhalen wat niet van toepassing is). Of al deze redenen tegelijkertijd, dat kan natuurlijk ook nog. Hoe dan ook, ik omring mij met boeken en inmiddels zijn het er zoveel, dat ik moet vrezen ze niet allemaal te kunnen lezen voordat mijn lezende ik ophoudt te bestaan. Alleen al de aanwezigheid en de mogelijkheid om ze te kunnen lezen geeft mij een voldaan gevoel. Ik voldoe aan het Japanse begrip tsundoku, al stapel ik geen boeken, maar heb ik ze netjes geordend in kasten staan. Soms loop ik 's avonds laat langs de kasten, pak er een boek uit, blader er in, proef wat zinnen of bladzijden en zet het weer terug. Het verbaast me dat zo weinig andere mensen dit verlangen naar boeken koesteren, daarom lees ik ook graag boeken over boeken en boeken over boekenverzamelaars om de geruststelling dat ik niet de enige ben. Al zijn er helaas ook veel ijdele en zelfgenoegzame verzamelaars. Maar natuurlijk, de associatie met de eenling, de monnik of heremiet, bevalt mij dan toch uitstekend.

* * *

Alrun Bernhard ''Het fijne is dat Jules Verne spannend is'' in: NRC, 20 februari 2025, via archive.today
Historicus Maarten van Rossem (1943) las als kind de boeken van Jules Verne en raakte meteen in de ban van de fantastische beschrijvingen en gebeurtenissen.
Alhoewel ik het betreffende boek niet gelezen heb en ik geen vader had die deze boeken las, laat staan een grootvader met een zolder met boeken, was ik in mijn jonge jaren evenzeer gefascineerd door die fantastische verhalen van Jules Verne. Ik verzamelde die blauwe bandjes, vroeg ze voor mijn verjaardag en spaarde zakcentjes op om ze zelf te kunnen kopen. Ik heb ze niet meer, maar de herinnering aan de geweldige leeservaringen heb ik zeker wel en soms mis ik die kinderlijke leeservaring, het onvoorwaardelijk weggevoerd worden in de wereld van een schrijver als Jules Verne. Ik weet niet of ik dat opgaan in een verhaal ooit bij een andere schrijver zo intens ervaren heb.

2068 | 26.2.2025

9

Silje Nergaard Tomorrow We'll Figure Out the Rest 2025, via Spotify
Ik weet niet meer hoe en wanneer ik kennismaakte met de muziek van Silje Nergaard, maar ik weet nog goed hoezeer ik in de ban was van het album Nightwatch en dan vooral het eerste nummer How am I supposed to see the stars. Weliswaar werd ik altijd verdrietig van dit nummer, melancholisch misschien ook, maar tegelijkertijd ook vrolijk. De Japanse taal heeft er het woord hikikomogomo voor. Ik vind het altijd moeilijk om het uit te leggen, maar sombere, verdrietige muziek kan zo mooi zijn dat het me tegelijkertijd juist blij maakt, blij omdat zulke mooie muziek bestaat. U begrijpt dat ik deze zangeres ben gaan volgen, maar na een aantal jaren raakte ze me kwijt, ik vond de nieuwe albums niet meer aansprekend. Onlangs gaf Spotify mij het bericht dat ze een nieuw album had uitgebracht en nieuwsgierig begon ik te luisteren. Aanvankelijk pakte ze me weer volledig in, maar er was een kant aan het album dat het voor mij verpestte. Waarom dat kitscherige strijkorkest op de achtergrond? Wat is het toch dat sommige jazzmusici het idee hebben dat dit nodig is? Billie Holiday deed het ook op haar laatste opnamen voor Lady in Satin, maar ja, dat is Billie Holiday, dat kan geen orkest verpesten en ik houd het maar zelden droog bij deze muziek (niet veel mensen weten het, maar ik kan onuitstaanbaar sentimenteel zijn). Als ik het Dance Me Love tijdens het concert in Keulen (en let vooral op het intermezzo van piano en drums, zo spannend, de muziek wordt als het ware bijna stil gezet) vergelijk met de nieuwe opname op haar nieuwe album, begrijp ik werkelijk niet waarom die strijkers hier nodig zijn. Haar stem is helderder geworden, ze zingt verhalender, maar de intimiteit is volledig verloren gegaan.

* * *

Josh Cohen 'The winter of civilisation. Byung-Chul Han's relentless critiques of digital capitalism reveal how this suffocating system creates hollowed-out lives' in: aeon 28 February 2025, online
The achievement society of our time, Han argues, runs not on superego guilt but ego-ideal positivity – not from a 'you must' but a 'you can'. The ego-ideal is that image of our own perfection once reflected to our infantile selves by our parents' adoring gaze. It lives in us not as a persecutory other but as a kind of higher version of oneself, a voice of relentless encouragement to do and be more.

De naam Byung-Chul Han kom ik de afgelopen jaren steeds vaker tegen. Er staan een aantal vertalingen van zijn boeken in mijn kast en ik was in de veronderstelling dat ik ze nog niet gelezen had, maar bij nader inzien bleek ik Vita Contemplativa al eens gelezen te hebben. Heeft schijnbaar geen indruk gemaakt. Vreemd genoeg, want het is voor onze westerse wijze van leven een tegendraadse denker. Niet verwonderlijk dat Marian Donner onlangs een artikel in De Groene publiceerde over deze filosoof en net als Josh Cohen enkele kanttekeningen plaatst (Marian Donner 'De filosoof van het feest' in: De Groene Amsterdammer, 2025/14, 44, via archive.today). Een aantal maanden geleden gaf één van mijn favoriete kanalen op YouTube ook al aandacht aan Byung-Chul Han, een mooie inleiding (Einzelgänger Byung-Chul Han’s Warning: Why Modern Life Feels Emptier Than Ever, via YouTube).

* * *

Jonny Thomson 'The Swedish philosophy of lagom: how "just enough" is all you need' in: Big Think february 22 2025, online
Lagom translates as "just the right amount." It means knowing when enough is enough, and trying to find balance and moderation rather than constantly grasping for more. Lagom is that feeling of contentment we all get when we have all that we need to make us comfortable.

2072 | 15.4.2025

10

Einzelgänger The More You Resist, The Worse It Gets | The Taoist Art of Non-Resistance, via YouTube
Toen ik in mijn Taizé-jaren de Tao van Poeh de eerste keer las, moet dat in vruchtbare aarde gevallen zijn. De ervaring dat iemand woorden gaf aan iets dat latent in mij aanwezig was. Ik noemde mezelf al pacifist en ik had al besloten om niet de militaire dienstplicht te vervullen en een beroep te doen op de wet gewetensbezwaren militaire dienst. Nu is het taoïsme niet per se pacifistisch, maar het zal wapens niet bewieroken (hooguit als noodzakelijk zien), het zal oorlog niet ontlopen (maar er wel om treuren). In de kern gaat het in het taoïsme om zachte kracht. Deze nuances zag ik niet toen ik kennismaakte met het taoïsme, ik was toen vooral ontvankelijk voor een wereldbeeld dat zo anders was dan de westerse en mijn radicaal pacifisme (alle geweld dient afgekeurd, hoe dan ook en we dienen de agressor de andere wang toe te keren) leek daar in te passen. Ik geef mijn pacifisme nu een andere invulling. Het toelaten van geweld is ook een vorm van geweld. Om te voorkomen dat anderen geweld gebruiken kan het noodzakelijk zijn om gewapend te zijn, al blijft de vraag hoe je dat dan per se wilt doen. (Ik blijft het verbazingwekkend vinden dat Europa nu de urgentie wel voelt om zicht de bewapenen tegen een mogelijke dreiging uit het oosten en alle energie en geld lijkt te vinden om zich tot de tanden toe te bewapenen, terwijl de urgentie van maatregelen treffen tegen een nog dodelijker dreiging als de klimaatverandering nauwelijks energie of geld lijkt los te maken.) Maar de linkse geitenwollen sokken methode van in gesprek blijven (praten, praten, praten), proberen elkaar te begrijpen, proberen de gemeenschappelijke kant van de zaak te vinden (al was het maar dat we allemaal mensen zijn), de zachte strategie van diplomatie moet evenzeer een rol blijven spelen. De harde en de zachte methode vullen elkaar aan, zijn complementair. Wat de uitkomst zal zijn is niet te voorspellen, maar het is het proberen waard.

* * *

Sally Adee 'A Radical New Proposal For How Mind Emerges From Matter' in: Noema Magazine February 12, 2025, online
If we can let go of the idea that the only locus of intelligence is the human brain, then we can start to conceive of ways intelligence manifests elsewhere in biology. Call it biological cognition or biological intelligence — it seems to manifest in the relationships between individuals more than in individuals themselves. "Cognition is a relational property in between the organism and its environment," Calvo told me. "It's not something that is sitting in your head or in your heart. It doesn't reside within the organism. Organisms don't exist in a void — they are always in an environment and acting with each other."

Op de middelbare school had ik geen affiniteit met vakken als biologie, natuurkunde en scheikunde en ik heb er geen eindexamen in gedaan. Toch ben ik altijd belangstellend wanneer iemand met enthousiasme over deze vakken verteld, ik ben dan een luisterend oor en doorgaans intrigeerd het mij, maar ik zal geen verstandige inbreng hebben. Mijn belangstelling is globaal, de details ontgaan mij. Zoals ik graag in de natuur verblijf zonder daar een verhaal over de flora en fauna te kunnen houden, maar ik luister graag naar de kennis van anderen. Wel ben ik ervan overtuigd dat 'onze' omgang met de natuur destructief is, niet alleen voor de natuur, maar ook voor onszelf. Wellicht dat daarin een christelijke visie op de natuur een rol speelt, in combinatie met een economie waarin het streven naar groei en winst dominant is. Een herwaardering van de waarde en intelligentie van natuur is noodzakelijk willen we de klimaatverandering op termijn een halt toe roepen. Besef dat we niet naast of boven de natuur staan, maar er een onderdeel van zijn is wezenlijk. Elk prikkelend artikel dat vragen stelt aan onze menselijke blik op de natuur is daarom zeer welkom.

* * *

Javier C. Hernández 'Martha Argerich, the Elusive, Enigmatic 'Goddess' of the Piano' in: The New York Times April 2, 2025, via archive.today

Mooi artikel over mijn muzikale liefde, de pianiste Martha Argerich.

"I don't know what I am doing, because I am still here," she said. "This is quite recent, this type of feeling. Of not knowing."

She grew obsessed at one point with proving that a waxy-looking plant in the lobby was real, burying her nose in its branches and digging into the soil.

"Look at this," she said to her friends. "You see? Every leaf is different. It's alive."

As we parted around 4 a.m., I asked Argerich one more question. I noticed that evening that she had lingered outside the concert hall, looking at the stars. I wondered if she ever pondered her place in the universe.

Argerich said she sometimes reflected on the absurdity of a life spent hunched over black and white keys. "What are we pianists?" she said. "Nothing. We think it is so extraordinary. But it is not."

As a storm blew in, filling the streets with rain, Argerich said she had made peace with her life.

"I don't ask anymore," she said. "I just play."

2073 | 20.4.2025